02 mei De loonsanctie: alles of niets
De wet- en regelgeving is erop gericht om zieke werknemers zo snel mogelijk weer aan het werk te krijgen.
Meestal wordt al vrij vroeg in het ziekteproces een schema voor werkhervatting opgesteld. Dit kan hervatting
in het eigen werk van de werknemer zijn, of in ander, passend werk, al dan niet volgens een bepaald
opbouwschema.
Als de zieke werknemer weigert om dit passende werk te verrichten, kan je als werkgever de wettelijke sanctie
van loonstopzetting toepassen. De vraag rijst dan of het loon alleen kan worden stopgezet over de uren dat de
werknemer passend werk kan verrichten of dat het loon volledig kan worden stopgezet. In de rechtspraak
wordt veelal van het eerste uitgegaan. Recentelijk heeft de kantonrechter te Groningen echter bepaald dat de
loonbetaling volledig mag worden stopgezet. Naar mijn mening is dat terecht.
Aan een gedeeltelijke loonstopzetting ligt de gedachte ten grondslag dat de werknemer alleen het recht op
loon kan verliezen over de re-integratie-uren, omdat hij voor de overige uren niet tot werk in staat is. Deze
redenering gaat ervan uit, dat de betaling van loon tijdens ziekte gerelateerd is aan verrichte (of te verrichten)
arbeid. Mijns inziens onterecht: een werknemer heeft tijdens ziekte recht op doorbetaling van het salaris, en hij
verliest dat gehele recht op dat ziekengeld als hij zich niet aan zijn re-integratieverplichting houdt. De
loonstopzetting is immers een sanctie, en hoeft dus niet gerelateerd te worden aan het aantal uren dat een
werknemer passend werk kan verrichten.
Het doel van de loonmaatregel is niet om een werknemer alleen te sanctioneren voor de uren die hij ten
onrechte niet re-integreert. Het doel is om de werknemer een zodanige prikkel te geven dat hij alsnog aan zijn
wettelijke re-integratieverplichting voldoet. Als een zieke werknemer bijvoorbeeld één uur per week kan
werken, en hij weigert dat, dan zou stopzetting van het salaris voor dat ene uur waarschijnlijk weinig indruk
maken. Dit werkt calculerende werknemers in de hand: een werknemer kan besluiten om zijn bed niet uit te
komen om dat ene uur te werken als slechts 1/40e deel van zijn salaris kan worden stopgezet. Het doel van de
salarissanctie is echter niet alleen dat de werknemer dat ene uur werkt, maar ook dat de werknemer vanuit dat
ene uur weer arbeidsritme opdoet, en vanuit dat ene uur verder gaat opbouwen in arbeidsduur of in de
zwaarte van het werk. De re-integratie kan echter in het geheel niet worden gestart als een werknemer niet
begint met dat ene uur, en daardoor is ook voortzetting van de re-integratie niet mogelijk. Een sanctie van
salarisstopzetting over één uur per week is dan niet passend voor het doel dat de wetgever beoogt.
Verder zijn alle sancties voor het niet meewerken aan re-integratie ondeelbaar. Als een werknemer
bijvoorbeeld weigert mee te werken aan het opstellen van het plan van aanpak of hij zijn genezing belemmert,
dan is de sanctie ook stopzetting van het volledige salaris. Het is daarbij niet relevant of de werknemer al dan
niet in staat is om een aantal uren te werken. En dat is het dus logischerwijs ook niet als de sanctie wordt
opgelegd omdat de werknemer geen passend werk verricht.
Een praktisch probleem is verder dat het niet altijd goed mogelijk is om vast te stellen welk percentage van de
loonbetaling de werkgever kan stopzetten. Als een werknemer voor 50% van de arbeidsduur arbeid kan
verrichten, en die arbeid de helft van de normale loonwaarde vertegenwoordigt, zou je dan maximaal 25% van
het salaris kunnen stopzetten? Bij re-integratie kan er immers niet alleen sprake zijn van een beperking in het
aantal te werken uren, maar ook in de arbeidsinhoud. Iemand kan in het kader van re-integratie in staat zijn om
slechts enkele uren per week te werken, maar in die uren wel volledig de eigen functie te verrichten, maar een
ander kan weer in staat zijn om full time te werken, maar in werk dat nauwelijks loonwaarde
vertegenwoordigt. Kortom: het is lastig om te bepalen welk deel van het salaris je bij wijze van sanctie kunt
stopzetten als je de koppeling maakt tussen het recht op salarisdoorbetaling tijdens ziekte en het passende
werk waartoe de werknemer in staat is.
Kortom: naar mijn mening heeft de kantonrechter te Groningen terecht geoordeeld dat bij een weigering om
passend werk te verrichten de gehele loonbetaling stopgezet kan worden. Echter, één zwaluw maakt nog geen
zomer.
