Zwanger of niet zwanger, dat is de vraag

Het zal je maar gebeuren: gaat je medewerkster met bevallingsverlof, neem je een invalster aan voor een aantal maanden en vlak na aanvang van de werkzaamheden zegt de invalster dat ook zij zwanger is. Ze zegt dat ze zich niet goed voelt en meldt zich ziek. Ook laat ze weten dat zij binnenkort met zwangerschaps- en bevallingsverlof gaat. Dit is heel vervelend, en gebeurt regelmatig. Ellendig dus. In een contract voor bepaalde tijd van zes maanden of minder mag geen proeftijd meer worden opgenomen, dus je zit er aan vast. Bovendien mag je een werkneemster niet ontslaan in de proeftijd wegens zwangerschap. Dat is in strijd met de wet gelijke behandeling mannen/vrouwen. Je kunt natuurlijk wel iemand in de proeftijd ontslaan omdat ze niet goed in de groep past, dat dan weer wel.

Een sollicitant hoeft geen antwoord te geven op vragen omtrent zwangerschap en een mogelijke kinderwens. Als daar bij een sollicitatiegesprek naar gevraagd wordt, mag de sollicitant een onwaar antwoord geven. Wat kun je dan wel doen als werkgever? Je kunt vragen of de werknemer gedurende de gehele periode van het zwangerschapsverlof van haar collega beschikbaar is om te werken. Dit is een vraag die werkgevers beter mogen stellen tijdens de sollicitatieprocedure waar de sollicitant naar waarheid op moet antwoorden.

Zwanger of niet zwanger

Wat mag je als werkgever verder niet vragen bij een sollicitatiegesprek? Een sollicitant hoeft geen antwoord te geven op vragen over zijn seksuele geaardheid, burgerlijke staat, geloof, ras, lidmaatschap van een branchevereniging en politieke voorkeur.
Ook vragen over de medische situatie van de sollicitant hoeft hij niet te beantwoorden. Vragen over het ziekteverzuim bij de vorige werkgever dus ook niet. Wel is een sollicitant verplicht om het bij een sollicitatiegesprek te melden als hij medische klachten heeft waardoor hij niet in staat is om de betreffende functie uit te oefenen. Iemand met een hernia of zwakke rug die niet mag tillen, zal dit bijvoorbeeld moeten melden als hij solliciteert naar de functie van verhuizer. Een medische keuring is overigens niet altijd toegestaan. Als een medische keuring onderdeel uitmaakt van de sollicitatieprocedure, moet dit in de vacature worden vermeld.

Minder bekend is dat een sollicitant niet zondermeer vragen over zijn strafrechtelijk verleden hoeft te beantwoorden, omdat dit ingaat tegen het recht op privacy. Vragen naar het strafrechtelijk verleden mogen wel worden gesteld als ze verband houden met de betreffende functie. Zo is het redelijk als bij een sollicitatiegesprek voor de functie van buschauffeur wordt gevraagd of hij in het verleden verkeersmisdrijven heeft gepleegd en of hij de bevoegdheid heeft om een bus te besturen.

Als de sollicitant bij het aanname gesprek wist of had moeten weten dat hij (medisch) niet geschikt is voor de functie waar hij op solliciteert, heeft hij een mededelingsplicht. Zwijgen kan dan zelfs een reden zijn voor ontslag op staande voet.